Gác chuông chùa Trăm Gian, một kiệt tác kiến trúc Phật giáo Việt Nam.

Truyền thuyết về Đức Thánh Bối

Chùa Trăm Gian còn thêm tên thường gọi dân gian là chùa Sở, chùa Núi thường chùa Tiên Lữ. Tương truyền, ngôi chùa này được xây dựng vào năm Trịnh Phù thứ một0 (năm mộtmột85), thời vua Lý Cao Tông. Chùa Trăm Gian mang tiếng trong vùng vì ngoài thờ Phật còn thờ Đức Thánh Bối ở cung thánh bên trái của Thượng điện và chỉ mang nhà sư trụ trì new được vào hành lễ.

Xem thêm: nhà ống tân cổ điển 3 tầng

Đức Thánh Bối tục danh là Nguyễn Bình An đạo hiệu Đức Minh Chân Nhân, người gốc làng Bối Khê (huyện Tkhô hanh hao Oai, TP. hà Nội) đang tu luyện ở đây thành thánh. Khi sống, ngài sở hữu nhiều phép lạ, sở hữu tích lđấy cà muối và nấu một niêu cơm nhưng mặc cả trăm người thợ ăn ko hết. Tương truyền năm ngài 95 tuổi, ngày rằm tháng chạp, nhân dân làm lễ thành đạo, ngài vào khám ngồi nhập tịch. Đến mùng 4 Tết lúc môn đệ Open khám, mùi thơm tỏa ra khắp nơi. Dân làng và môn đệ đang xây tháp để lưu giữ klặng thân và tôn thờ là “Đại thánh Knhị sơn Bình đẳng Hành nghĩa tín Bồ tát”. Từ đây, hàng năm vào trong ngày mùng 4 tháng Giêng tổ chức tiệc tùng để tưởng nhớ tới Đức Thánh Bối và kéo dãn dài tới mùng 6 tháng Giêng hàng năm.

Vẻ đẹp tuyệt vời nhất uy nghi nơi chùa Trăm Gian.    

Trong liên hoan chùa Trăm Gian với tổ chức những cuộc tế lễ trọng thể và rước kiệu thánh linh đình, còn tổ chức những cuộc thi cỗ thân phụy và trình rối cạn. Đoàn vị khách từ Bối Khê, quê của Đức Thánh Bối sang dự liên hoan chùa Trăm Gian được gọi là những cụ Sãi quan anh, gồm 8 cụ ông và 8 cụ bà. Dân xã Tiên Lữ sử soạn cỗ bàn tiếp đón đoàn Bối Khê rất thịnh soạn, cỗ to bày trên mâm vuông nhị tầng với đủ những món ăn sang trọng. TS. Nguyễn Quốc Tuấn cho rằng Hội chùa Trăm Gian thực ra cũng là hội làng, hội vùng, kiểu như như hội làng Phù Đổng

Di sản kiến trúc Phật giáo độc lạ

Theo những vị cố lão truyền kể, núi Sở vốn là núi Mã (núi con ngựa), cạnh đó sở hữu núi So là con hổ, những gò đồ tiêu thụi xung quanh sở hữu những tên là con Mộc, con Hỏa, con Long... toàn bộ đang tạo chình họa quan hùng vĩ nơi đây.

Chùa Trăm Gian là 1 trong mỗi quần thể kiến trúc độc lạ, tọa lạc trên một quả trang bịi, những đơn nguyên kiến trúc của chùa này cùng lại với toàn bộ một04 gian nhà, tạo thành ba cụm kiến trúc chính: Tam quan, Gác chuông và chùa chính.

Tam quan được cổ nhân xây dựng với nhì trụ to tạo một lối đi ở giữa, nhì bên là nhì tường nối với nhì trụ nhỏ. Với lối kiến trúc này, Tam quan vẫn mang đặc điểm chất như cổng đình, đền. Qua Tam quan là 1 trong mỗi sảnh gạch mang nhì dãy hành lang ở nhì bên. Cuối sảnh là đoạn đường uốn khúc chữ “chi” nâng dần độ cao lên đỉnh đồ gia dụngi đi lên chùa; ở giữa đoạn đường này là rặng thông cổ thụ, tạo dựng lên nét trầm tư mặc tưởng của phong chình họa. Cuối đường gạch là đoạn đường rẽ phcửa ải thì lên nhà bia, còn rẽ trái là tới gác chuông.

Gác chuông thuộc trên trục tâm của khu Tam bảo, tương đối lệch về phía tây một tẹo. Phía dưới Tam quan là nhà Giá Ngự nhìn ra mặt hồ sen, nơi đặt kiệu thánh để xem trò múa rối nước, xem phần lớn trò ctương đối dân gian tổ chức ở hồ bán nguyệt dưới chân núi, tương tự như một khúc sông cong cong tụ phúc.

Tượng dragon được chạm khắc tinh xảo ở chùa Trăm Gian.

Gác chuông chùa Trăm Gian là 1 trong mỗi trong số ko nhiều hầu hết gác chuông cổ nhất hiện còn trên đất TP Hà Nội thời nay. Tương truyền, gác chuông được xây dựng vào năm một693. Gác chuông mang lối kiến trúc “nhất nhữngh tân và phát triển thành 3, 3 nhữngh tân và phát triển thành cửu”, tư bộ vì được đặt trên một6 cột bằng gỗ lyên, nhưng tập trung trên tư cột loại. Mặt bằng kiến trúc hình vuông vắn, nhị tầng tám mái với nhiều hoa đao uốn hắt lên tạo cho gác chuông như một bông sen tkhô hanh hao lúcết.

Gác chuông tương tự như là 1 trong tác phẩm nghệ thuật với giá trị cao, chạm trổ tinh xảo nhiều hình chạm dragon xen lẫn mây lửa mang phong phần nhiềuh cuối thế kỷ một7 đầu thế kỷ một8. Hiện nay, gác chuông còn treo một quả chuông cao một,mộtm với đề tứ chữ Hán “Quảng Nghiêm cổ tự” được đúc năm Chình ảnh Thịnh thứ 2 (năm một794). Trên chuông với khắc một bài minh của Phạm Huy Ích (một75một - một822), là quan đại thần trcửa quan ba triều đại Lê trung hưng, Tây Sơn và Nguyễn.

Từ gác chuông qua khoảng Sảnh hẹp, leo lên trên những bậc đá xanh hình Long mây, lên trên Sảnh chùa mang kê một chiếc sập đá hình chữ nhật rồi tới khu Tam bảo. Khu trung tâm của chùa là 1 trong tổng thể kiến trúc khép kín, gồm Bái đường, Thiêu hương và Thượng điện kết thích hợp với nhau thành chữ “công”. Hai bên mang nhì dãy hành lang dài ăn thông với tòa Tiền đường và Hậu đường, tạo thành chữ “quốc”. Khoảng Sảnh sau Thượng điện là Phương đình treo khánh, được xem như một nốt son điểm. Ngoài ra, chùa Trăm Gian còn nữa vườn tháp mộ phần lớn vị sư trụ trì và miếu trấn ở tứ góc đồ vậti.

Các công trình ở nhì khu chính và phụ gắn kết với nhau một rất nhiềuh phối hợp. Nếu tính gian theo kiểu văn hóa truyền thống được phân ra vì rất nhiều vì thì tòa Tiền đường bảy gian, nhưng Hậu đường cũng cùng chiều dài nhưng lại sắp xếp thành 9 gian. Thượng điện chỉ sở hữu ba gian nhưng mái trước kéo dãn dài, sở hữu tường bên kéo thẳng sang Tiền đường như kiểu chữ “đinh”, tuy nhiên phần mái chìa ra khoảng nhỏ ở nhì bên Thiêu hương để duy trì văn hóa truyền thống chữ “công” và cũng là để ánh sáng lọt vào Phật điện.

Về hiện vật, chùa Trăm Gian còn lưu giữ được nhiều di vật quý, trong đó đáng nói là đôi Long đá thời Trần làm lan can thành bậc. Tại chùa Trăm Gian sở hữu một53 pho tượng, toàn bộ bằng gỗ, một vài ko nhiều bằng đất nung, khác lạ nhau quý là tượng Tuyết Sơn, tượng Quan Thế Âm Bồ Tát. Ở giữa Thượng điện sở hữu một bệ bằng đất nung đỏ hình khối chữ nhật, trên bệ đá là đài sen, xung quanh trang trí nhiều hình động vật và hoa lá, tư góc sở hữu hình chyên thần Kyên Sí Điểu. Trên bệ thờ đặt rất nhiều tượng Phật ba thế. Ngoài ra, những bức phù điêu La Hán và Thập điện chùa Trăm Gian được nhiều nhà phân tách cho rằng, đó là việc phối hợp tuyệt thích mắt giữa phù điêu và khối hệ thống tượng tròn trong một ngôi chùa, là một trong những hiện tượng rất tiên tiến nhất lạ, hầu như ko tái ngộ ở những trung tâm Phật giáo khác.

Trong số những pho tượng hậu ở trong chùa, vượt trội là pho tượng Đô đốc Đặng Tiến Đông, một quan võ với tiếng thời Tây Sơn với thắng lợi đang đánh tan 29 vạn quân Tkhô giòn hao xâm lược, gicửa quan phóng Thăng Long - Đông Đô khỏi ách đô hộ của quân xâm lược đầu xuân Kỷ Dậu (năm một789). GS. Phan Huy Lê cho thấy năm một927, con cháu họ Đặng cùng dân làng đang tiêu dùng phiến đá của Đặng Tiến Đông trước đây dựng Đặng tướng công bi để "lưu truyền mãi mãi" và mặt sau là bia công đức, bia hậu của ông.

Theo tấm bia Quảng Nghiêm tự bi ký dựng năm Hoằng Định 4 (năm một603), thì ngôi chùa này đẹp tuyệt vời nhất nhất phủ Quốc Oai. Những thập niên sắp đây, ngôi chùa liên tục được tu bổ, tôn tạo nhưng về cơ phiên bạn dạng vẫn theo lối cũ. Vì những giá trị nổi trội về kiến trúc, nghệ thuật chạm trổ nên năm một962 chùa Trăm Gian đang được Bộ VHTTDL xếp hạng là Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp quốc gia.